ul. Fliegera 16a Katowice
Mutyzm wybiórczy jest specyficznym rodzajem fobii, który wynika z zaburzeń lękowych, a dokładnie lęku przed mówieniem. Rozwija się najczęściej między 3. a 5. rokiem życia. Polega na wybiórczym mówieniu, co oznacza, że W pewnych sytuacjach dziecko mówi, a w innych milczy.
Z mutyzmem wybiórczym mamy do czynienia gdy dziecko:
Niektóre dzieci przejawiają również tendencję do perfekcjonizmu, a więc obawę przed byciem nieidealnym oraz niedoskonałym wykonywaniem czynności. Mogą wykazywać także niechęć wobec nowości co wzmaga odczucie lęku.
Aby stwierdzić mutyzm wybiórczy, objawy muszą utrzymywać się minimum miesiąc (nie uwzględniając pierwszego miesiąca funkcjonowania dziecka w nowym przedszkolu lub szkole), A TAKŻE muszą wpływać na osiągnięcia szkolne i komunikację społeczną. Milczenie nie może wynikać z opóźnienia mowy lub wady wymowy. Zaburzenie dotyczy sytuacji w których oczekuje się, że dziecko będzie mówić, a mimo to milczy natomiast w innych sytuacjach komunikuje się swobodnie.
W przypadku mutyzmu, unikanie osób, miejsc lub sytuacji, w których trzeba się komunikować, utrwala w dziecku lęk przed mówieniem.
Nie należy jednak na siłę zmuszać dziecka do mówienia, tym bardziej pod groźbą kar. Takie działania mogą jedynie przyczynić się do pogłębienia i utrwalenia lęku, a nie do jego obniżenia.
Jedną z metod mogącą pomóc dziecku w doświadczanych trudnościach jest metoda małych kroków. Opiera się na stopniowym pojawianiu się nowych osób w bezpiecznym i komfortowym dla dziecka miejscu lub odwrotnie na pojawianiu się dziecka w nowych miejscach w otoczeniu tych osób, wśród których dziecko czuje się dobrze i którzy małymi krokami będą wspólnie z dzieckiem angażować się w mówienie i zachęcać je do tego, a swoją postawą pokazywać, że nie ma się czego bać. Dziecko, które ze strony otoczenia otrzymuje poczucie akceptacji i zrozumienia, dużo łatwiej będzie radzić sobie ze swoimi trudnościami, aniżeli doświadczając presji.
By proces leczenia mutyzmu przebiegał prawidłowo i był skuteczny niezmiernie ważna jest praca z psychologiem dziecięcym, który zapewnia wielowymiarową, efektywną, specjalistyczną i otoczoną wsparciem pomoc. Podczas zajęć, specjalista pomaga dziecku przełamywać swoje wewnętrzne bariery, budować i wzmacniać poczucie własnej wartości, rozumieć swoje emocje oraz radzić sobie z lękiem i co najważniejsze efektywnie go obniżać. Psycholog prócz pracy z dzieckiem, współpracuje z rodzicami, przekazując wiedzę niezbędną do pomocy swoim pociechom czyniąc ich “terapeutą swoich dzieci”. Jednym z czynników leczących, który sprzyja drodze do poprawy w funkcjonowaniu dziecka i niwelowaniu zaburzenia jest praca w gabinecie. Drugim, niezwykle istotnym, wręcz nieocenionym, jest to co się dzieje poza nim, w środowisku naturalnym małego człowieka, poprzez korektywne oddziaływanie i wsparcie ze strony rodziców, najbliższych oraz nauczycieli w przedszkolu lub szkole.
Wczesna diagnoza mutyzmu wybiórczego i efektywna interwencja umożliwia stopniowe zażegnanie trudności doświadczanych przez dziecko.
Nieleczony mutyzm prowadzi do szeregu negatywnych konsekwencji. Przyczynia się do bardzo ograniczonej lub wręcz braku komunikacji z rówieśnikami. Utrudnia lub uniemożliwia przez to proces socjalizacji z grupą rówieśniczą, tworzenia relacji z innymi i zawierania znajomości. Dziecko, które od najmłodszych lat doświadcza trudności w integrowaniu się z grupą, zagrożone jest wykluczeniem społecznym. Ograniczenia natury werbalnej uniemożliwiają komunikację z nauczycielami i zadawanie pytań podczas lekcji co w konsekwencji hamuje i utrudnia proces edukacji. Sieć objawów mutyzmu wybiórczego wpływa niekorzystnie na jakość życia i funkcjonowanie w społeczeństwie, a co za tym idzie znacząco zwiększa prawdopodobieństwo pojawienia się u dziecka depresji, fobii społecznej bądź szkolnej. Stąd też, niezmiernie ważna jest pomoc psychologa i współpraca rodziców w procesie leczenia.
Autor: mgr Joanna Skaruch, psycholog
Literatura źródłowa: