ul. Fliegera 16a Katowice
Czym dokładnie różni się psycholog od psychoterapeuty? Zarówno psycholog, jak i psychoterapeuta zajmują się zdrowiem psychicznym, jednak różnią się pod względem kompetencji i zakresu działań. Oto kluczowe różnice, które warto zrozumieć, aby podjąć świadomą decyzję w kwestii wyboru profesjonalnej pomocy psychologicznej. W artykule omówimy, kiedy warto skorzystać z porad psychologa, a kiedy z pomocy psychoterapeuty, a także jakie korzyści przynoszą obie formy wsparcia dla zdrowia psychicznego.
Spis treści:
Psychologa warto odwiedzić, kiedy masz bieżące problemy, które wpływają na Twoje codzienne funkcjonowanie. Nie wahaj się skorzystać z jego porad, nawet jeśli nie jesteś pewien, do którego specjalisty powinieneś się zwrócić.
Z kolei psychoterapeuta koncentruje się na pracy długofalowej, pomagając w zrozumieniu siebie oraz zmianie negatywnych mechanizmów wpływających na nasze życie. Jeśli trudności trwają długo i podejrzewamy, że mogą mieć źródło wewnątrz nas, skutecznym rozwiązaniem jest psychoterapia, którą może prowadzić wyłącznie psychoterapeuta.
Pierwszym krokiem na drodze do zostania psychologiem jest ukończenie pięcioletnich studiów magisterskich, najczęściej jednolitych. Od niedawna istnieje możliwość ukończenia trzyletnich studiów licencjackich, a potem dwuletnich studiów magisterskich i uzyskanie tytułu magistra psychologii.
Obecny system kształcenia daje możliwość dostosowania toku nauczania do potrzeb osób, które ukończyły studia innych kierunków niż psychologia. W praktyce oznacza to, że można ukończyć studia licencjackie na kierunku pedagogika, a później zostać magistrem psychologii.
Absolwenci tego kierunku mogą podjąć pracę w różnych dziedzinach:
Psycholog ma możliwość rozwijania swojej kariery poprzez ukończenie specjalizacji, takich jak:
Specjalizacja wiąże się z odbyciem stażu i zdobyciem doświadczenia praktycznego. Staż ten może obejmować pracę w placówkach psychologicznych, szpitalach, poradniach, w zależności od specjalizacji.
Po jego zakończeniu, absolwenci muszą zdać egzamin końcowy, który obejmuje wiedzę z różnych dziedzin psychologii i umiejętności praktyczne.
Osoby, które nie wybierają specjalizacji, często uzupełniają swoją wiedzę oraz zdobywają dodatkowe uprawnienia poprzez uczestnictwo w różnego rodzaju kursach i szkoleniach.
Nie wszyscy psychoterapeuci są psychologami i nie każdy psycholog jest psychoterapeutą.
Co ważne, psycholog i psychoterapeuta prowadzą konsultacje psychologiczne i psychoterapię, jednak nie wypisują recept.
Psycholog kliniczny – specjalizuje się w diagnozowaniu i leczeniu różnorodnych zaburzeń psychicznych, takich jak zaburzenia osobowości, afektywne, odżywiania, uzależnienia, lęki, depresje. Psycholog kliniczny oferuje wsparcie i pomaga w znalezieniu sposobów na osiągnięcie lepszej równowagi emocjonalnej.
Psycholog szkolny – pracuje w placówkach edukacyjnych, pomagając uczniom, nauczycielom i rodzicom w radzeniu sobie z problemami edukacyjnymi, społecznymi i emocjonalnymi.
Psycholog dla firm – koncentruje się na zagadnieniach związanych z psychologią w miejscu pracy. Pomaga firmom i organizacjom w zarządzaniu zasobami ludzkimi, doborze personelu, doskonaleniu kultury organizacyjnej i rozwiązywaniu konfliktów.
Psycholog społeczny – bada wpływ innych ludzi i społeczeństwa na zachowanie i myśli jednostki. Analizuje zjawiska takie jak przekonania społeczne, stereotypy i interakcje międzyludzkie.
Psycholog rozwojowy – bada zmiany w zachowaniu i psychice ludzi na przestrzeni ich życia, od dzieciństwa do starości. Skupia się na rozwoju fizycznym, emocjonalnym, społecznym i poznawczym.
Psycholog zdrowia – bada związek między zdrowiem fizycznym a psychicznym. Pomaga pacjentom radzić sobie z chorobami przewlekłymi, kontrolować stres i promuje zdrowy styl życia.
Psycholog sportowy – pracuje ze sportowcami i drużynami sportowymi w celu poprawy ich osiągnięć, zarządzaniu stresem i budowaniu pewności siebie.
Neuropsycholog – jest specjalistą zajmującym się badaniem związku między funkcjonowaniem mózgu a zachowaniem człowieka oraz diagnozowaniem zaburzeń neurologicznych.
Psycholog sądowy – jego praca ma na celu dostarczanie ekspertyz psychologicznych, stanowiących m.in. wsparcie w procesach sądowych.
Psycholog ze specjalizacją z zakresu seksuologii – pomaga w niejasnych reakcjach pojawiających się w sferze seksualnej, w trudnościach w nawiązywaniu intymnych relacji czy określeniu tożsamości seksualnej.
To spotkanie opiera się na otwartej i szczerej rozmowie, podczas której specjalista koncentruje się na Twoich problemach, trudnościach czy wyzwaniach. Wspólnie z Tobą, stara się znaleźć najlepsze rozwiązanie dla obecnej sytuacji. Doradza możliwe kroki, które możesz podjąć w celu poprawy jakości swojego życia.
Wizytę u psychologa warto rozważyć, kiedy potrzebujesz wsparcia w codziennych trudnościach, takich jak: kłopoty w pracy, życiu małżeńskim, w obliczu straty bliskiej osoby lub przeżywania ważnego etapu w życiu.
Psycholog może również pomóc w wyborze ewentualnej ścieżki dalszego leczenia oraz skierować do innych specjalistów, takich jak psychoterapeuta lub psychiatra.
Jeśli masz wątpliwości czy w pierwszej kolejności udać się do psychoterapeuty czy psychiatry, warto rozważyć wizytę u psychologa, który przeprowadzi diagnozę i zaleci dalsze kroki leczenia. Pamiętaj, że do psychologa nie potrzebujesz skierowania.
Oto kilka sygnałów, które mogą sugerować, że warto skonsultować się z psychologiem:
• Problemy zdrowia psychicznego: ciągły stres, lęki, depresja, bezsenność, napady paniki, obsesyjno-kompulsywne myśli.
• Traumatyczne przeżycia: przemoc, wypadek, przewlekła choroba czy utrata bliskiej osoby.
• Problemy w relacjach: z partnerem, rodziną czy bliskimi osobami.
• Trudności w pracy lub nauce, wykonywaniu obowiązków zawodowych lub szkolnych, stres związany z pracą, przepracowanie, brak motywacji, pracoholizm.
• Problemy z samopoczuciem i samooceną, trudności w akceptowaniu siebie, chroniczne poczucie niskiej wartości.
• Uzależnienia od substancji psychoaktywnych, alkoholu, hazardu, zakupów.
• Zaburzenia odżywiania – anoreksja, bulimia lub kompulsywne objadanie się.
Psycholog pomaga w wielu aspektach zdrowia psychicznego i emocjonalnego. Pomaga radzić sobie ze stresem, emocjami i trudnościami życiowymi.
Psychologowie pracują z pacjentami nad poprawą relacji, pomagają w budowaniu pewności siebie, rozwoju osobistym oraz radzeniu z uzależnieniami. Ich wsparcie jest istotne w zarządzaniu traumami, przewlekłym stresem i przy wprowadzaniu zdrowych nawyków. Wspierają pacjentów na drodze do lepszego samopoczucia i poprawy jakości życia.
Kluczowym elementem pracy psychologa jest przeprowadzanie rozmów i wywiadów z pacjentami, wykorzystywanie testów psychologicznych i ewentualna diagnostyka psychologiczna. Ich kompetencje obejmują także wystawianie orzeczeń i opinii dotyczących zdrowia psychicznego.
Psycholog nie jest psychoterapeutą i nie posiada uprawnień do prowadzenia psychoterapii. Jest to oddzielna specjalizacja, a praktykowanie jej wymaga odpowiedniego wykształcenia i certyfikacji.
Psychologowie mogą prowadzić ocenę psychologiczną, oferować poradnictwo, a także pracować w wielu innych dziedzinach psychologii, ale nie są tożsami z psychoterapeutami. Nie są również lekarzami psychiatrami, nie posiadają uprawnień do przepisywania leków.
Jeśli zastanawiasz się, czy psycholog może zdiagnozować depresję, tak, jest w stanie to zrobić. Jednak w przypadku stwierdzenia depresji, zazwyczaj kieruje pacjenta na dalsze leczenie psychiatryczne.
Osoby, które potrzebują psychoterapii czy farmakoterapii, powinny szukać wykwalifikowanego psychoterapeuty i lekarza psychiatry.
Aby rozpocząć naukę w większości szkół psychoterapii należy ukończyć studia magisterskie, ale nie musi być to koniecznie psychologia. Psychoterapeuci często są psychologami, ale nie jest to warunek konieczny do podjęcia szkolenia terapeutycznego. Dlatego wśród psychoterapeutów znajdziemy przedstawicieli różnych dziedzin medycyny i nauk społecznych, takich jak socjologia, filozofia czy pedagogika. Przyszły psychoterapeuta wybiera również nurt terapeutyczny, w którym chce pracować.
Kolejnym, bardzo istotnym krokiem do zostania psychoterapeutą, jest odbycie własnej terapii.
Najbardziej renomowany program szkoleniowy opiera się na wytycznych Europejskiego Towarzystwa Psychoterapii. Wymaga on przynajmniej 700 godzin specjalistycznego szkolenia praktycznego i teoretycznego, własnej psychoterapii trwającej od 2 do 3 lat zgodnie z wybranym nurtem oraz co najmniej dwuletniej superwizowanej praktyki psychoterapeutycznej w tym podejściu.
Prawo do praktykowania psychoterapii zazwyczaj uzyskuje się w drugim roku ww. szkolenia, co pozwala na otwarcie gabinetu psychoterapeutycznego nawet podczas kontynuowania kształcenia.
W ramach psychoterapii można wykorzystywać różne metody, takie jak terapia poznawczo-behawioralna, systemowa, humanistyczna lub psychoanalityczna. Poszczególne terapie różnią się w swoim przebiegu w zależności od stosowanych metod.
Istnieje wiele rodzajów psychoterapii, z każdym z nich wiążą się różne założenia i charakterystyczny przebieg.
Poniżej przedstawiamy opis tych najpopularniejszych:
Psychoterapia indywidualna – W tym rodzaju terapii pacjent spotyka się z terapeutą bezpośrednio. W trakcie tych sesji przeprowadza się dogłębną analizę psychologiczną. Pozwala to na poznanie mechanizmów i utartych, często nieuświadomionych schematów psychiki pacjenta, które doprowadziły go do obecnego stanu. Aby osiągnąć efektywność w terapii indywidualnej, pacjent musi w pełni zaufać terapeucie i aktywnie uczestniczyć w procesie terapeutycznym.
Psychoterapia grupowa – Ten rodzaj terapii polega na cyklicznych spotkaniach w grupie kilku lub kilkunastoosobowej. To pozwala uczestnikom dowiedzieć się o problemach innych i zobaczyć, w jaki sposób sobie z nimi radzą. Jest to jedna z metod na uświadomienie sobie, że nie jesteś jedyną osobą, która zmaga się z trudnościami, a także daje możliwość znalezienia potrzebnego wsparcia w uczestnikach terapii.
Psychoterapia psychodynamiczna – W tym rodzaju terapii budowana jest relacja między pacjentem a terapeutą. Głównym celem jest przywołanie dawnych wspomnień i emocji, które towarzyszyły pacjentowi przez wiele lat. To umożliwia zdiagnozowanie, co wpłynęło na zaburzenia funkcjonowania.
Terapia poznawczo-behawioralna – Zakłada, że sposób myślenia o sobie i swojej roli w świecie ma wpływ na zachowanie człowieka. Terapeuta pomaga pacjentowi zrozumieć ten mechanizm. W tej terapii istotne jest akceptowanie wydarzeń oraz koncentracja na teraźniejszości.
Psychoterapeuci w trakcie swojego szkolenia muszą również podjąć tzw. terapię własną i/lub pracować nad sobą w inny sposób, na przykład uczestnicząc w treningach inter- lub intrapersonalnych.
Przez doświadczenie terapii, uzyskują lepsze zrozumienie, jakie uczucia i myśli mogą towarzyszyć procesowi terapeutycznemu. Są zobligowani do odbywania własnej terapii w ramach swojego procesu kształcenia i rozwoju zawodowego. Jest to praktyka, która ma na celu zapewnienie jakości opieki psychoterapeutycznej i wsparcia zarówno dla terapeutów, jak i ich pacjentów. Systematyczna superwizja jest istotnym standardem w praktyce zawodowej psychoterapeuty.
Jest to szczególnie pomocne w przypadku długotrwałych zaburzeń, które wpływają negatywnie na ogólną jakość życia.
Psychoterapeuta wraz z pacjentem bada źródło tych zaburzeń i wspólnie pracują nad wyjściem z utartych schematów. Aby terapia przyniosła oczekiwane efekty, konieczne jest regularne uczestnictwo i cierpliwość w procesie wypracowania zdrowszych nawyków.
Oto niektóre z problemów, z którymi warto udać się do psychoterapeuty:
Wybór psychoterapeuty to ważna decyzja, która może znacząco wpłynąć na efektywność terapii. Każda osoba jest unikalna, dlatego to, co działa na jedną osobę, niekoniecznie zadziała na inną.
Psychoterapeuci różnią się stylem pracy i podejściem terapeutycznym, a to może znacząco wpłynąć na komfort pacjenta.
Nie zawsze pierwszy psychoterapeuta, z którym się spotkasz, będzie odpowiednim wyborem dla Ciebie. Ważne jest, aby czuć się komfortowo, aby móc otwarcie rozmawiać o swoich problemach.
Jeśli czujesz, że nie masz dobrego kontaktu z terapeutą lub nie widzisz postępów w terapii, nie krępuj się poszukać innej opcji. Ważne jest, aby psychoterapeuta miał doświadczenie w pracy z osobami o podobnych problemach lub potrzebach.
Terapia to proces, który ma pomóc Ci osiągnąć cele i poprawić jakość życia. Nie ma nic złego w poszukiwaniu innych specjalistów lub konsultacji z innymi terapeutami, aby znaleźć tę właściwą relację terapeutyczną.
Psychoterapia nie jest zarezerwowana tylko dla osób doświadczających kryzysów lub traum. Każda osoba, niezależnie od swojego stanu psychicznego, może skorzystać z psychoterapii, aby poprawić jakość swojego życia.
Wielu ludzi korzysta z terapii jako narzędzia do samorozwoju i zrozumienia siebie. Terapeuci oferują wsparcie emocjonalne, które może być cenne nie tylko w trudnych sytuacjach, ale również w poprawie ogólnego samopoczucia.
Psychoterapeuta pomoże Ci w określeniu celów i planów, wskaże sposoby, jak osiągnąć lepszą jakość życia oraz jak rozwijać się jako osoba. Terapia może poprawić Twoje relacje interpersonalne i umiejętność komunikacji.
Nie ma potrzeby czekać na kryzys, aby skorzystać z korzyści płynących z terapii.
Jeśli okaże się, że problemy przewyższają kompetencje psychologa i związane są z zaburzeniami psychicznymi, konieczna jest konsultacja z odpowiednim specjalistą. Przykładem może być depresja i myśli samobójcze, które wymagają natychmiastowej interwencji psychiatrycznej. W tych przypadkach bardzo istotne jest szybkie wdrożenie kompleksowego leczenia, włączając w to terapie farmakologiczne.
Również w innych poważnych stanach psychicznych takich jak schizofrenia czy zaburzenia afektywne dwubiegunowe, współpraca z psychiatrą jest kluczowa, aby zapewnić odpowiednie leczenie i wsparcie.
Psychoterapeuci i psychologowie odgrywają istotną rolę w procesie rehabilitacji i długoterminowym leczeniu, ale psychiatrzy posiadają niezbędne kwalifikacje do diagnozowania i przepisywania leków w przypadku chorób psychicznych.
Psycholog jest specjalistą, który pomaga w sytuacjach kryzysowych, nagle pojawiających się w Twoim życiu, dostarczając wsparcia emocjonalnego i narzędzi do radzenia sobie z nimi.
Jednak, jeśli borykasz się z problemami od dłuższego czasu, a one wpływają na Twoje życie i funkcjonowanie, warto rozważyć konsultację z psychoterapeutą. Psychoterapia może pomóc w głębszym zrozumieniu i rozwiązaniu trwających stanów emocjonalnych.
Jeśli Twoje problemy są związane z zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja, lęki, czy zaburzenia osobowości, to koniecznie skontaktuj się z lekarzem psychiatrą. Ten specjalista przepisze odpowiednie leki, które pomogą złagodzić objawy oraz zaleci psychoterapię, aby podejść holistycznie do procesu leczenia.
Współpraca między psychologiem, psychoterapeutą i psychiatrą jest kluczowa, aby zapewnić kompleksową opiekę nad Twoim zdrowiem psychicznym.
Źródło:
– R. M. Spielman, W.J. Jenkins, M. D. Lovett, J. Czarnota-Bojarska, Psychologia, OpenStax Poland, 2020, s. 28-37.
– J. Aleksandrowicz, Psychoterapia. Podręcznik dla studentów, lekarzy i psychologów, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1994, s. 13-23, 31-36.
– L. Grzesiuk (red.), Psychoterapia. Teoria, ENETEIA, 2005.- B. Izydorczyk, Zadania psychologa w psychoterapii nerwic i zaburzeń osobowości realizowanej w ramach ambulatoryjnej opieki zdrowotnej (Poradniach Zdrowia Psychicznego i Oddziałach Dziennych Leczenia Nerwic), w: red. B. Gulla, Zadania psychologa-praktyka, Instytut Psychologii Stosowanej Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ, 2019, s. 16-29.